SPD Başkanı Dursun Yıldız TRT Habere Konuştu: Ankara suyunun kalitesi için Gerede Sistemine Baraj Yapılmalı

SPD Başkanı Dursun Yıldız TRT Habere Konuştu: Ankara suyunun kalitesi için Gerede Sistemine Baraj Yapılmalı

9 Nisan 2023

Dursun Yıldız  4 Nisan 2023’te TRT Haber’e kurak geçen kış aylarından sonra içme ve kullanma suyu barajlarındaki su seviyelerindeki azalma üzerine görüş ve önerilerini açıkladı

Ankara’da barajlara giren su miktarı  Ocak ve Şubat aylarında bir önceki yıla göre 6 kat azaldı bu da doğal olarak barajlardaki  ortalama aktif doluluk oranının düşmesine yol açtı Bu oran halen %22 seviyesinde.

Ankara için henüz su arzı konusunda bir tehlikenin sözkonusu olmadığını belirten Yıldız ancak yaz aylarına da önceki yıllar kadar rahat girilemeyeceğini vurguladı.

Nisanda yağışlarının normal olması halinde bile Ankara’nın yaz aylarına barajları kısmi dolu olarak gireceğini belirten Yıldız önümüzdeki ayların kurak geçmesi halinde su kalitesinde düşüş yaşanabileceğini belirtti.

Dursun Yıldız açıklamasında Ankara’nın su arz güvenliğinin sürdürülebilir bir şekilde sağlanabilmesi için Ankara su şebekesinde %37 olan kayıp kaçak oranının azaltılması ,su tüketimi yüksek olan işletmelerin daha sıkı kontrol edilmesi ve Gerede sistemine suyu aktaran  regülatörün  yerine Baraj inşasının değerlendirilmesi gerekiyor dedi.

Dursun Yıldız Ankara İçmesuyu 2. Merhale Pojesi Gerede Sisteminin ilk fizibilite çalışmasında Işıklı Regülatörü (su çevirme yapısı)yerine Baraj projesinin bulunduğunu belirtti.  Ancak daha sonra baraj gölü altında kalacak olan yerlerden yapılan şiddetli itirazalar nedeniyle baraj projesi regülatöre çevrildi diyen Yıldız burada yapılacak bir  baraja Ankara’nın ihtiyacı var dedi.

Işıklı Regülatörü ,  Gerede Tüneli  Çamlıdere Barajı sisteminin verimliliği düşük

Ankara’nın artan ilave içme suyu talebini karşılamak için uygulanan “Ankara İçme suyu 2. Merhale Projesi Gerede Sistemi”  esas olarak bir havzalararası bir su transferi projesidir.

Gerede havzasındaki Ulusu Çayı üzerinde yapılan Işıklı Regülatörü’nden temin edilen su, 31,5 kilometre uzunluğuyla Türkiye’nin en uzun iletim tüneli olan Gerede Tüneli vasıtasıyla  cazibeli olarak 1 milyar 220 milyon metreküp su kapasitene sahip Çamlıdere Barajına iletilmektedir.

Çamlıdere Barajı’na giren yıllık akımlar barajın sadece %15’ini dolduruyor

Çamlıdere barajına kendi havzasından giren yıllık ortalama akımlarla  barajın sadece %15’i doluyor.Ancak barajdan Ankara’ya su verilmek zorunda olunduğu için bu hacmin büyük bölümü boş kalıyor.

Çamlıdere Barajı  planlanırken Gerede suyunun bu baraja aktarılacağı  düşünülerek  su depolama hacmi çok büyük yapılmıştır. Ancak Baraj bugüne değin %30 doluluk oranının üzerine çıkamamıştır. Halen Çamlıdere barajının toplam  doluluk oranı %29’dur.

Gerede sistemi 2020 yılı başında işletmeye alınmış ve tünel ile   Çamlıdere barajı gölüne su aktarmaya başlamıştır. Gerede Sistemi’nden yıllık 226 milyon metreküp su alınabileceği planlanmış olmasına rağmen  2020 ,2021 ve 2022  yıllarında  bu su alınamamıştır.

Buna rağmen Gerede su temini sistemi  bugüne kadar Ankara’nı su arz güvenliği ve kalite güvenliğini sağlamada büyük bir işlev görmüş ancak bu işlevi kapasitesinin çok altında kalmıştır.

Suyun çevrildiği  Filyos havzasının suyu yıllara göre değişken

Gerede Çayında çevirme yapısına çok yakın olan Afatlar akım gözlem istasyonunda 1968- 2017 yılları arasında DSİ tarafından yapılan ölçümlere göre ortalama debi 7,7 m³/s’dir. En yüksek debi Nisan, en düşük debi Ağustos ve Eylül aylarında gerçekleşmektedir Bu bölgede en yüksek yıllık ortalama 13.1 m3/s ile 1981yılında, en düşük ortalama ise 2.2 m³/s ile 1994 yılında kaydedilmiştir. 1968-2017 yılları arasındaki 50 yıllık ölçümlere göre havzanın yıllık potansiyeli 238 hm³ civarındadır. Ancak bu miktar en kurak yılda (1994) 68 hm³ e inmiş, en yağışlı yılda (1981) 406 hm3’e çıkmıştır.

Aktarılan debinin beklenenin altında kalması nedeniyle 2021 yılında DSİ Genel Müdürlüğü ve ASKİ yöneticileri bu  sistemin işleyişine ilişkin değerlendirme toplantıları yapmıştır.

Çamlıdere Barajı ve Gerede Tüneli’nin Rantablitesi Düşük 

Çamlıdere barajının  rezervuarının  havza potansiyeline göre çok büyük  yapılmasının nedeni  Gerede sisteminden getirilecek olan ilave suyun  Çamlıdere barajında  depolanmasını sağlayarak Ankara’yı kurak dönemlerde rahatlatmaktı. Çamlıdere Barajı Planlama çalışmasında; baraja Gerede sisteminden gelecek olan suyun bir bölümünün Ankara’ya verilmesi ve arta kalan su ile baraj rezervuarının doldurularak Ankara’yı en az iki yıl kuraklık etkisinden korumaktı.

Böylece Ankara’nın su arz ve kalite güvenliği bugünküne göre çok daha sürdürülebilir bir duruma getirmiş olacaktı.Gerede sistemi Ankara’nın sık sık yaşadığı kuraklıklarda kentin içme suyu potansiyeline ve kalitesine  önemli katkılar yapacaktı. Ancak bugüne kadar Gerede sisteminin katkısının  kısmi olarak gerçekleştiği ve  beklenen verimin  elde edilemediği görülmüştür.

Bu durum  1,2 milyar m3 depolama kapasiteli Çamlıdere Barajı, 32 km lik 4,5 m çapında Türkiye’nin en uzun  tüneli gibi inşa edilen çok büyük tesislerin rantablitesini düşürmüştür.

Bu nedenle Ankara içme ve kullanma suyu temin sistemine Gerede hattının katkısını arttırmak için yapılacak olan çalışmalar öncelikle ele alınmalıdır.

Gerede sistemine su sağlamak için mevcut çevirme yapısı yerine ilk fizibilite çalışmasında yer aldığı gibi bir baraj yapımının düşünülmesi  Ankara suyunun arz ve kalite güvenliğini çok arttıracaktır.

Bu kapsamda  yaklaşık 600 m lik pompaj nedeniyle  işletmesi çok pahalı ve kalitesi düşük olan  Kızılırmak suyuna kurak dönemlerde duyulacak olan ihtiyacı da azaltacaktır.

HPA News