ÜLKEDE SU BARIŞI DÜNYADA SU BARIŞI

Gürcistan’da Yapılan “ARAS-KURA HAVZASINDA SU VE BARIŞ İÇİN GENÇLİK Çalıştayı Tamamlandı

30 Temmuz 2022

Suyun sürdürülebilir olarak ve barış ve istikrar için kullanımı amacıyla işbirliğine yönelik çabalar sürüyor.

Aras-Kura nehir havzasındaki ülkelerin gençleri arasında suyun bölgesel barış ve istikrar amacıyla kullanımı için oluşturulan ilk ortak girişim olan Su ve Barış için Gençlik projesi nin Çalıştay ayağı Gürcistan’ın Batum kentinde 14-18 Temmuz tarihleri arasında gerçekleştirildi.

Aras-Kura Sınıraşan Nehir Havzası

“Kura Aras Nehir Havzası'nda doğal ekosistemlerin dengesi hızla bozulmaktadır. İnsan faaliyetleri hidrolojik akışın azalmasına ve değişmesine, su kalitesinin bozulmasına, ekosistemin zarar görmesine, taşkınlara yol açmaktadır. Bazı havza ülkeleri arasında su konusunda ikili anlaşmalar mevcuttur. Ancak şimdiye kadar, siyasi gerilimler nedeniyle beş havza ülkesi (Türkiye, İran, Azerbaycan, Ermenistan,Gürcistan) arasında su kullanımına yönelik çok taraflı bir anlaşma yapılmamıştır.

Havza ölçeğinde su ile ilgili veri alışverişi yetersizdir ve su yönetimi ve izleme sistemleri arasında uyumsuzluk vardır. Ayrıca, su sorunları ile ilgili yerel karar alma süreçlerine gençlerin ve paydaşların katılımının olmaması, doğal çevre koruma eğitiminin eksikliği ve düşük kamuoyu farkındalığı, havza ülkelerindeki sivil toplum ve üniversiteler arasında herhangi bir işbirliği veya iletişimin olmaması bu sorunların işbirliği içinde ele alınmasını ve çözümünü zorlaştırmaktadır.

Su ve Barış İçin Gençlik Projesi

Aras-Kura Havzasında Su ve Barış için Gençlik Projesi, Ülke Su Ortaklığı Ermenistan Avrupa Su Gençlik Parlamentosu ve Su için Uluslararası Sekreterya ISW tarafından düşünülmüş, Blue Peace ,Geneva Water Hub,Global Water Partnership gibi ortaklarla birlikte oluşturulmuş ABD Dışişleri Bakanlığı Kamu Diplomasisi Bölümü Hibesi tarafından finanse edilmiştir.

Projenin uygulanmasında Türkiye Su Politikaları Derneği, AUA Acopian Center for the Environment, Georgia Country Water Partnership, Foundation Caucasus Environment, Izolda Matchutadze's Lab, Batumi Shota Rustaveli State University, Department of Biology, Economist Impact. gibi kuruluşlarla işbirliği yapılmaktadır.

Bu proje, havzada bir başlangıç olarak öncelikle Ermenistan, Türkiye ve Gürcistan'dan genç akademisyenlerin ve uzmanların biraraya gelerek sürdürülebilir sınıraşan su yönetimi konusunda, işbirliğine yönelik bir anlayışla, birlikte çalışabileceği bir platform oluşturmayı amaçlamaktadır.Projenin ilk ayağında Gürcistan’ın Batum kentinde düzenlenen Çalıştaya Ermenistan, Türkiye ve Gürcistan'dan 6 şar kişi olmak üzere toplam 18 su ile ilgili genç akademisyen ve üç ülkeden toplam 6 mentor ve uzman katılmıştır.

Proje ile ne amaçlandı ?

Proje’nin su konusunda işbirliği, çevre bilincine sahip toplumlar oluşturmanın yanı sıra barış inşası ve çatışma çözümüne de katkıda bulunması amaçlanmıştır. Ülkelerin su sorunlarını çözememeleri, iklim değişikliğinin öngörülen etkileriyle birleştiğinde, havzanın barış ve istikrarını bozabilir. Bu nedenle su üzerinde işbirliğinin ülkelerarasındaki işbirliğininin artmasını sağlayacak bir yol olacağı düşünülmektedir.

Bu proje ile Ermenistan, Türkiye ve Gürcistan'dan gelen gençler arasında, “Aras-Kura Nehir Havzası Gençlik Ağı nın oluşturulması yoluyla sürdürülebilir su yönetimi ve nehir ekosisteminin korunması konusunda uzun süreli işbirliğinin geliştirilmesi amaçlanmıştır.

Projenin hedefleri

- Su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi konusunda farkındalığın artırılması, Barış ve işbirliği içinde gençlerin su sektörüne ilgisini arttırmak ve sorunların çözümüne katkı ve katılımlarını teşvik etmek

- Gençlerin su ve diplomasi ile ilgili konularda yeni bilgiler edinmelerini sağlamak

- Doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir yönetimi konularında müzakere ve uygulama becerilerini geliştirmek,

- Ülkelerarasında gençlik işbirliğini teşvik etmek ve ülkelerarasındaki iletişimi kolaylaştırmak

- Sürdürülebilir su kullanımı ve ekosistem dengesinin korunması eğitimini ve kültürünü teşvik etmek

Proje Kapsamındaki ÇALIŞTAY Gerçekleştirildi (14-18 Temmuz 2022)

Proje kapsamında ilk etkinlik olarak 14-18 Temmuz 2022’de Gürcistan’ın Batum kentinde Kura-Aras Nehir Havzasında Su ve Barış için Gençlik konulu bir Çalıştay düzenlendi.

Bu Çalıştay’da (Ermenistan-Gürcistan ve Türkiye) 3 havza ülkesindeki üniversitelerden ve sivil toplum kuruluşlarından seçilen dinamik gençler, mentörler ve uzmanların (26 kişi) çalıştayın hedefleri doğrultusunda çalışmalar gerçekleştirdi

4 gün süren çalıştayda

1.Gün: Batum Üniversitesine gerçekleştirilen oturumda havza ülkelerinin su potansiyelleri, su kullanımları ,su yönetimleri , su konusunda müzakereleri ve BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinden su konusundaki (SDG 6) çalışmaları ele alındı

2.Gün: Su Ekosistemi ve korunması konusunda Kolkheti Milli Parkı'na teknik gezi düzenlendi ve açıklamalar yapıldı

Çalıştaya Katılan Türkiye Ekibi toplu halde Milli Parkta

3. Gün: Diplomasi’de NGO ‘ların Rolü ( Track II Diplomacy) ,Su Diplomasisi, Dünyada Sınıraşan Suların durumu, Teknik ve uluslararası hukuk alanında gelişmeler ve Arasa Kura havzasındaki durumu ele alan sunumlar gerçekleştirildi ,Oyun Teorisi (Game Theory ) anlatıldı .Gruplar oluşturularak Kura Aras havzasındaki ülkelerin Blue Peace Index tahmini çalışması gerçekleştirildi .

Aynı gün Geneva Water Hub direktörü Professor Marc Zeitoun tarafından "Water Diplomacy, understanding water conflicts for their transformation" başlıklı çevrimiçi bir konferans verildi.

Dursun Yıldız sunumunda, diplomaside çeşitli seviyeleri anlatarak diplomaside sivil toplum kuruluşları ve üniversitelerin işbirliğinin önemine vurgu yaptı. Bu kuruluşların hükümet temsilcileri arasındaki diplomatik ilişkilerin sürdürülebilir olmasına büyük katkıda bulunabileceklerini belirten Yıldız bu konuda dünyadaki bazı su havzalarındaki müzakerelerden örnekler verdi. Dursun Yıldız Su Diplomasi konusunda dünyada yürütülen çalışmalara da değinerek Track II Diplomacy olarak adlandırılan ikinci seviye diplomatik girişimlerin özelliklerini anlattı Bu seviyede yapılan çalışmaların Kamu diplomasisi için önemine de değinen Yıldız bu diplomasinin daha esnek ve sonuç odaklı olduğunu belirtti. Aras Kura havzasında Su ve Barış için Gençlik projesinin de bu seviye diplomasinin işlerlik kazanmasında önemli bir işlev üstlenebileceğini belirten Dursun Yıldız “Kıyıdaş ülkeler su konusunda gerilim ve çatışma yaşamadan önce tüm diplomatik kanalları ve işbirliği imkanlarını denemelidir .

Bu kanaların etkin bir şekilde çalıştırılabilmesi için önceden gerekli tüm hazırlıkları yapmalıdır. Su işbirliği konusunda diplomasinin tüm seviyeleri için bu kanallar her zaman açık tutulmalıdır. Aras Kura Havzasında suyun havza ülkelerinin barış ve istikrarı için çok önemli bir işbirliği aracı olma potansiyeli taşıdığını belirten Yıldız kıyıdaş ülkeler bu konuda geç kalmadan çeşitli seviyelerdeki ilişkilerini geliştirmelidir açıklamasını yaptı.

Su Politikaları Derneği üyesi Kemal Celoka da “Oyun Teorsi “konusunda bir sunum yaparak bu teori ile ilgili çeşitli örnekler verdi.

Çalıştay’ın üçüncü gününde katılımcılar arasında gruplar oluşturularak Kura Aras havzasındaki ülkelerin Blue Peace Index tahmini çalışması gerçekleştirildi

Blue Peace Index çalışmalarından elde edilen sonuçların açıklamaları grup sözcüleri tarafından yapıldı ve tartışıldı.

Daha sonra Batum’dan bir tekne ile denize açılıp Liman içinde pratik test kitleri ile Karadeniz’in su kalitesi ölçümleri yapıldı

4. Gün Katılımcılar arasında oluşturulan gruplar tarafından Su ve doğa koruma konusunda çalıştay süresi içinde hazırlanan bilinçlendirme videoları izlendi ve en iyi video belirlendi. Katılımcılara çalıştaya katılım sertifikaları dağıtıldı. Ayrıca genel değerlendirme yapılarak çalıştay sonuç bildirgesinde yer verilmesi gereken hususlar konuşuldu ve bundan sonra yapılması önerilerin çalışmalar ve çalışma programı açıklandı.

Çalıştay’da ele alınan konular

1. Aras-Kura Havzasında Su Potansiyeli ,su kullanımı,İklim değişikliği etkisi, Su kalitesi ekosistemin korunması, iyi su yönetimi uygulamaları, su diplomasisi ve müzakere konularında uzmanlar tarafından açıklamalar yapıldı

2. Kolkheti Milli Parkı'na teknik gezi, katılımcılarla grup turu, Earth Echo ile Karadeniz'deki su kalitesinin ortak izleme çalışması gerçekleştirildi

3. Rol ve simülasyon çalışması, su tasarrufu ve kullanımı konusunda farklı rollerle paydaşlar oluşturulması. Farklı kesimlerin su ihtiyaçlarının tespiti ve doğal bir kaynak olan su konusunda müzakere yapma ve sonuca ulaşma becerilerinin geliştirilmesi konusunda sunumlar ve müzakereler yapıldı

4. Avrupa Su Gençlik Parlamentosu üyelerince kolaylaştırılan Mavi Barış İndeksi (BPI) çalışması ile Aras- Kura Nehri Havzasının değerlendirilmesi çalışması gerçekleştirildi

5. Aras-Kura Gençlik Ağı işbirliğini teşvik edecek ve sınır ötesindeki paydaşlar arasındaki iletişimi kolaylaştıracak Ortak Deklarasyon metni konusunda çalışmalar yapıldı

Su Politikaları Derneği Çalıştay’a 6 akademisyen 2 uzman ile katıldı

Aras ve Kura havzasında su ve barış için gençlik projesinde paydaş olan Su Politikaları Derneği, Çalıştaya çeşitli üniversitelerden seçilen 6 genç akademisyen ve iki uzman ile katılarak katkı koydu.

Çalıştayın ilk gününde SPD Başkanı ve hidropolitik uzmanı Dursun Yıldız Aras Kura havzasında kaynak ülke olan Türkiye’nin su potansiyeli, su kullanımı ve su yönetimi konularında bir sunum yaptı. Dursun Yıldız çalıştayın üçüncü gününde ayrıca “Su Diplomasisinde Sivil Toplum ve Üniversitelerin Rolü ve Toplumlararası Su Diplomasisi” konusunda da bir sunum yaptı (Role of Non-state Actors in Water Diplomacy and Multi-Track Water Diplomacy)

Çalıştayda SPD üyesi Kamal Celoka ‘da Oyun Teorisi konusunda “Game Theory for Transboundary Rivers Negotiations : How to achieve win-win solutions” başlıklı bir sunum yaptı.

Su Politikaları Derneği Başkanı Dursun Yıldız çalıştayın son gününde yapılan değerlendirmede havzanın yağış aşanı olarak yaklaşık %50’sinin Azerbaycan ve İran sınırları içinde kaldığı ve bu kapsamda bundan sonra yapılacak olan çalışmalara havzanın tüm ülkelerinin (Azerbaycan ve İran) ın da davet edilmesi gerektiğini belirtti. Bu açıklamadan sonra katılımcılardan bazıları da bu hususun Çalıştay Deklerasyonunda yer almasının uygun olacağını ifade etti.

Çalıştaya SPD’nin koordinasyonunda katılan genç Türk akademisyenlerden oluşan ekibin Çalıştayın her aşamasında disiplinli bir şekilde yüksek bir konsantrasyon ve koordinasyon içinde çalışmalara katkı koyduğu gözlendi. Bu husus Proje ve Çalıştay yöneticileri tarafından SPD Başkanı Dursun Yıldız’a iletilerek, Türkiye den katılan ekibin etkinliğe koyduğu çok olumlu katkılardan dolayı teşekkür edildi. SPD Başkanı Dursun Yıldız bu ekibin başvuranlar arasından özenle seçildiğini ve çalıştaya gelmeden önce SPD Uluslararası İlişkiler Koordinatörü Dr Fulya Kandemir koordinasyonunda çok iyi bir şekilde bu etkinliğe hazırlandığını açıkladı.

Proje’den Beklentiler ve Projenin daha sonraki adımları

Bu proje ile Ermenistan, Türkiye ve Gürcistan'dan genç akademisyenlerin tarafından oluşturulacak bir Web sayfası ve “Kura-Aras Gençlik Ağı” gibi sosyal medyada iletişim platformları üzerinden sürdürülebilir su kullanımı konusunda farkındalık yaratmaları, katılımcıların Blue Peace Index hesaplamaları ile nehir havzası değerlendirmesi için bilgi sahibi olmaları , Su Diplomasisinde Sivil toplum ve Üniversitelerin rolü konularında bilgi ve deneyimlerini arttırmaları Aras Kura nehir havzası gençlik ağı ile daha iyi iletişim ve sürekli işbirliğinin sağlanması amaçlanmıştır.

Düzenlenen çalıştaydan sonra Projenin katılımcıları arasında uzun süreli işbirliği için Kura-Aras Gençlik Ağının oluşturulması ve yerel küçük ölçekli girişimlerin uygulanması,ayrıca diğer etkinlikler için sosyal medya üzerinden çalışma ve iletişim platformları geliştirilmesi faaliyetlerinin de gerçekleştirilmesi de amaçlanmıştır.