ÜLKEDE SU BARIŞI DÜNYADA SU BARIŞI 

HABERLER

Venezuella Nereye?

  Dursun Yıldız -1 Mayıs 2016 Venezuela’da Chavez’in ölümünden sonra  herkesin baktığı yere göre yorumladığı bir şeyler oluyor.Ancak hangi açıdan bakarsanız bakın ülkenin geldiği son  durum  küresel politikalara karşı duruşun etkisinin objektif olarak değerlendirlmesi için çok iyi bir örnek.Aslında bugün yaşananlar sadece bir El Nino etkisiyle oluşan  kuraklığın,planlama eksikliğinin veya  elektrik yönetimi zaafiyetinin oluşturduğu sorunlar değil.Bunlar eksiklikler olarak ortada ama temel sebeplerin bunlar olmadığı da açık. Bugün yaşananın temelinde Venezuella’nın Dünya Eknomik sistemiye entegre olmayışı ve bunun bedelini ödemesi var. Venezuela ‘da istikrarsızlık  uzun yıllara yayılmış bir yaşam biçimi . Bu  durumunun en temel belirleyeni ise petrol.ABD ve müttefiklerinin bölgede özellikle Venezuela gibi zengin petrol kaynaklarına sahip bir ülkede egemenlik arayışı içerisinde  olduğu da biliniyor. Chavez’in Sosyal Devlet Modeli 1999 yılında Venezuela cumhurbaşkanı olan Hugo Chavez, görev yaptığı 13 yılı aşkı süre içinde tarım dan sağlığa kadar uyguladığı sosyal projelerle yoksulların yaşamını iyileştirmeye çalıştı.Chavez’in başta olduğu  1999’dan 2012 yılına kadar Venezuela ekonomisi ortalama her yıl %4,6 oranında büyüdü.Bu dönemde  aşırı yoksulluk oranı %40’tan, %7,3’e inmiş, işsizlik oranı ise %11,3’ten, %7,7’ye düşmüştür. 2013 yılında hayatını kaybeden Chavez döneminde yapılan ekonomik uygulamalar özellikle yoksul kesimleri rahatlatmış ancak köklü  ve yapısal bir ekonomik  değişiklik yaratmamıştır.Chavez’in uyguladığı  küresel ekonomiye kapalı milli vasıflı politikalar, ülkenin madenlerin millileştirilmesi,toprakların işleyene verilmesi yabancı sermeyenin ülkeden çekilmesine yol açmıştır.Özel sektör de yatırımı kısınca ekonominin çarkları yavaşlamıştır.Halka dağıtılan toprağın işlenmemesi ve sistemin yerleşmemesi gıda ürünlerinde dışa bağımlılığı arttırmıştır. venezuela_is_on_the_brink_of_a_complete_economic_collapse_01 Pertrol İhracatına bağlı ekonomi Venezuela’da GSMH’nin %30’u, ihracat gelirlerinin %90’ından fazlası ve kamu gelirlerinin %56’sı petrol sektöründen kaynaklanmaktadır.Petrol fiyatlarının 120 Dolardan 27 Dolar’a kadar  düşmesi ülkenin  gelirlerini azaltmış ve Chavez zamanında uygulanan sosyal sistemi çöküş noktasına getirmiştir. Petrol dışında başka bir ihracatı olmayan Venezuella, ödemelerini sadece petrolle yapabilen  net ithalatçı bir ülke durumuna gelmiştir. Bu süreç içinde Çin’den 42,5 milyar dolar borç alan Venezuela, son olarak artan harcamalarını karşılamak için Çin kalkınma bankasından 5 milyar dolar daha borç istemiştir.  2012 yılında %21 olan enflasyon oranı, 2013’te %40’a, 2014’te %62’ye yükselmiştir. Bu oran dünya ekonomilerinde ki en yüksek orandır. 2011’de %43,3 olan devlet borcu 2014’te %46,3’e yükselmiştir. Ekonomide hızlı daralma ! Büyüme oranı gittikçe düşen ve 2013 yılında sadece  %1,3 büyüyen Venezuela ekonomisi 2014 yılında %3 oranında daralmıştır.Venezuela, petrol fiyatlarının son 15 yıldır artış göstermesiyle  elde ettiği gelirleri sosyal devlet anlayışı içinde harcamış ancak sürdürülebilir bir ekonomilk sistem oturtamamıştır. Chavez’in ekonomik modelleri  petrol fiyatlarının düşmesi ve ülke  gelirinin  azalmasıyla uygulanamaz hale gelmiş ve halkın üçte biri açlık sınırının altında yaşamaya başlamıştır. Chavez zamanında yapılan merkezi ekonomi sistemi, üretimin azalmasına ve devletin dışa bağımlı olmasına neden olmuştur. Küresel ekonomide azalan petrol fiyatları, Venezuela’yı krize sokmuştur. Enflasyon %181 Chavez'in ölümü  Venezuela için bir  kırılma noktası yarattı.  Maduro seçimi az bir farkla kazandı ve  enflasyon baskısı altındaki ülkeyi rahatlatamadı.Yolsuzluk ilişkileri arttı,sokkalar şiddetin etkisinde kaldı ve birkaç hafta önceki gösterilerde 3 kişi yaşamını yitirdi. 1 ay önce Venezuella 1,5 Milyar dolarlık borç ödedi . Merkez Bankası ekonominin %5,7 küçüldüğünü , enflasyonon 2015 yılında  %181 olduğunu ve bu yıl toplam 10 milyar dolar borç  ödemesi bulunduğunu açıkladı.Uzmanlar bunun bir intihar ödemesi olacağını ileri sürüyor ve  Venezuellanın borçlarını ödeme konusunda neden bu kadar istekli davrandığını da anlamadıklarını belirtiyorlar. İki ay önce  brent petrolün varil fiyatının  12 yıllık en düşük seviyeyi (27 $ ) görmüş olması ekonomisi petrole bağlı Venezuella için büyük  bir yıkım olmuştur. Şimdi Venezuella ekonomisi için  en etkili ilacın  petrolün 100 doların üstüne çıkması olduğu görülüyor.Ancak  Venezuella’nın diğer bir handikapı da petrol gelirlerinin uzun bir dönemliğine Çin’den aldığı borç karşılığında bloke edilmiş olması. venezuela-power-cuts Elektrik  neden kesik ? Şimdi elektrik üretimine bakalım .Ülkenin elektrik üretiminin %63’ü hidroelektrikten geliyor. ABD’nin  Enerji Bilgi Kurumuna göre  (US Energy Information Administration) 2003 ile 2012 arasında Venezuella’nın  enerji tüketimi %49  artarken ,enerji santrali kurulu gücü ise sadece %28 artmıştır. 2009-2010 yıllarındaki kuraklık bugüne kadar uzanan elektrik krizinin ilk büyük habercisi olmuştu.O dönemde de elektrik sıkıntısı yaşanmış ancak Chavez’in popularitesi bunun etkisini azaltmıştı.Bundan hemen sonra 1,5 milyar dolarlık bir harcama yapılarak diesel jeneratörler kurumuş ancak yeterli olmamıştır. 2012 ‘de uzmanlar mevcut jeneratörlerin bakımsızlık nedeniyle ancak dörtte birinin çalışabilir durumda olduğunu açıklamıştı. İletim ve dağıtım hatlarının eski ve  bakımsız oluşu, rüşvetin yaygın olması,yetersiz bütçe, kalitesiz hizmet elektrik krizini 2011’den sonraki tüm yıllarda hep gündemde tuttu ve  iklim değişiminin de etkisiyle daha ağırlaştırılmış olarak 2016 yılına taşıdı. Şimdi dünyanın en büyük petrol rezervlerine sahip Venezuella’da  elektrik krizi yaşanmasının ,elektriklerin kesik olmasının birbiriyle ilişkili birçok nedenin olduğu söylenebilir.   Bugünlerde elektrik kesintisi nedeniyle kepenk açmadığı ileri sürülen  işyerlerinin  çok uzun dönemdir satış yapamadığı da bilinmektedir. Hatta bir dönem  daha az harcama yapılması için dükkanların sadece 2 gün satış yapmasına izin veriildiği de bir Venezuella gerçeğidir. 11 Bugünkü durumdan çıkarılacak dersler ! Bugün Venezula’nın durumu açıklanırken  dünyanın bilinen en büyük  petrol rezervine sahip olan bir ülkesinin zor durumda oluşu garipsenebilir.  Bunda ülkede uygulanan siyasi sistemin de etkisi vardır denebilir. Ancak bu her yerde okuyabileceğiniz sonuç cümlesini şu şekilde  yazarak  gerçeği daha iyi yansıtmış oluruz. Venezuella’nın bu duruma gelmesindeki  en etkili  rolü, küresel sisteme entegre olmadan sosyal devlet politikası uygulama tercihi oynamıştır. Venezuela’daki elektrik krizi, ülkede enerji kaynağı çeşitliliği politikasının olmayışından ,verimsiz iletim  ve  verimsiz kullanıma,plansız yönetime  kadar  birçok faktörün biraraya gelmesi ile oluşmuş bir sonuç olarak ortaya çıkmıştır. Diğer taraftan Venezuella’daki elektrik krizi , iklim değişiminin  su kaynakları üzerine etkisini de  açıkça ortaya koymuştur. Bu durum küresel iklim değişiminin su kaynakları üzerine etkisinin,  ekonomik istikrarı olmayan ülkelere zor günler yaşatıp bu ülkeleri sonunda krize sürükleyebileceğini göstermesi açısından da  önemli bir örnek olmuştur.
Yorumlarınızı Bizimle Paylaşın

Sadece üyelerimiz yorum yapabilir, hemen ücretsiz üye olmak için Tıklayın

(E-Posta adresiniz yayınlanmayacaktır)
Yorumu Gönder
Henüz Yorum Yapılmamış