Karadeniz Satrancında En Stratejik Hamle : “Kanal İstanbul “
Büyük sıçrayışı gerçekleştirmek
isteyen, birkaç adım geriye gitmek zorundadır.
Bertolt Brecht
Dursun Yıldız
HPA Başkanı
dyildiz@hidropolitikakademi.org
22 Ocak 2018
ÖZET
Son günlerde güzergahı belirlenen ve bu yıl içinde inşaatına başlanacağı belirtilen Kanal İstanbul Projesi aslında partiler üstü ,hükümetler üstü, finansman zorluğu olmayan, uzun yıllar önce Bülent Ecevit’in de gündeminde olan uluslararası bir projedir. Projenin Montrönün revize edilmesine ve Batının Karadeniz’e açılmasına yönelik stratejik ağırlığı ekonomik getirisinden çok fazladır. Ancak projenin, büyük bir ekonomik hareketliliğe ortam hazırlayacağı da açıktır.
Proje, bugüne değin jeostratejik konumunun uluslararası ilişkilerde sadece sıkıntısını yaşayan ancak son dönemde bu kozunu kullanmaya başlayan Türkiye’nin Karadeniz Hamlesi olarak kabul edilebilir.
Önce 1990 yılında dönemin Enerji Bakanlığı Müşaviri Yüksel Önem tarafından Tubitak’ın Dergisinde sözü edilen proje daha sonra 1994 Yılında DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit’in Yerel Yönetim Seçimlerinde İstanbul Belediyesi için seçim vaadi olmuştur.
DSP’nin
Kanal Projesi adıyla seçim broşürlerinde yerini alan bu proje daha sonra AKP tarafından gündeme tekrar getirilmiştir.
Bu kapsamda 2011 yılında Başbakan R. Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan proje 2018 yılında Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan tarafından temeli atılmak üzere hazırlıklar tamamlanmıştır.
İnşaatına başlanmak üzere olan proje, stratejik, ekonomik ekolojik, uluslararası ilişkiler açısından birçok eleştiriye uğramış ancak yine de sürdürülmüştür. Bu makalede projenin bugünkü siyasi ve uluslararası ilişkiler konjonktründe Orta Asya Enerji Yolları ve Karadeniz Güvenlik Mimarisi açılarından bir analizi yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kanal İstanbul, Karadeniz, Rusya ,Boru Hatları,
- Giriş
Kanal Istanbul, siyasi fizibilitesi ekonomik fizibilitesinden çok daha fazla olabilecek ve bazı devletlerin Karadeniz’e giriş-çıkış ve hareket yeteneklerini arttırarak, Kafkasya ve Orta Asya enerji kaynaklarına müdahale kolaylıkları arama olanaklarını arttırabilecek uluslararası önem ve öncelikte bir projedir. Bir süredir başta ABD olmak üzere bazı Avrupalı devletlerin bölgede müdahale olanaklarını aradıkları uluslarası gözlemcilerin de bildikleri bir gerçektir. Ukrayna ve Gürcistan’daki renkli devrimler bunu anlamamıza yetmektedir.
Kanal İstanbul Projesinin siyasi parti ve hükümet ayırımı olmadan son 23 yıldır gündemden düşmemiş olması , bir anlamda bu konudaki uluslararası istek ve desteği de ortaya koymaktadır. Bu nedenle projeye verilen bu desteğin amacının “
Montrö Sözleşmesinin diplomasi masasına gelmesi için doğal şartları hazırlamak ve bu Sözleşme’nin
Karadeniz’e kıyıdaş olmayan devletlerin savaş gemilerine getirdiği kısıtlamaları kaldırmaktır.” şeklindeki değerlendirmeler artmıştır(2).
Ayrıca biz bundan 5 sene önce yazdığımız “Doğu Akdeniz’de Küresel Satranç “ kitabımızda Kafkasya ve Orta Asya petrol ve doğalgazı talebinde artış olacağı ve Kanal İstanbul projesinin Kafkasya ve Orta Asya petrol ve doğalgazını taşıyan boru hatlarına taşımacılık bakımından bir seçenek oluşturabileceği tespitinde bulunmuştuk.(1).
Orta Asya Akdeniz’e mi Bağlanıyor ?
2011 yılında Başbakan R. Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan enerji ve ulaşım amaçlı yaklaşık 45 km uzunluğundaki kanal ile Karadeniz’in Marmara’ya bağlanması amaçlanmıştı. Aslında bu bağlantı Hazar Denizinden Karadeniz’e ulaşım zincir politikasının bir halkası olup bu durumda orta vadede 4 ülkenin (Türkmenistan, İran Kazakistan, Azerbaycan) Akdeniz’e açılması imkanı doğacaktır. Bunun dışında Karadeniz’e kıyısı olan diğer 7 ülkenin ticari deniz yolu rahatlığı da sağlanmış olacaktır (Rusya, Ukrayna, Gürcistan, Azerbaycan, Moldova, Romanya , Bulgaristan). Bu nedenle projenin ekonomik açıdan en temel amacı, yakın gelecekte İstanbul Boğazının kaldırmakta zorlanacağı deniz ulaşımı yükünü azaltıp Orta Asya-Akdeniz su yolu güzergahını masanın üzerine çıkartmak olarak ele alınabilir.
Makalenin tümünü okumak için lütfen tıklayınız
Karadeniz Satrancında En Stratejik Hamle KANAL İSTANBUL
Yorumlarınızı Bizimle Paylaşın
Sadece üyelerimiz yorum yapabilir, hemen ücretsiz üye olmak için Tıklayın