Çevreyi Geliştirici Kentleşme İçin Ekolojik Planlama Dr. Hasan Hüseyin Doğan
- 11.08.2024
- Yazar:Dr. Hasan Hüseyin Doğan
- (0) Yorum
- 218
Çevreyi Geliştirici Kentleşme İçin Ekolojik Planlama
Dr . Hasan Hüseyin Doğan*
Özet:
İnsanlığın, 20. Yüzyılın son çeyreğinden beri karşılaştığı temel sorunların başında; hızlı nüfus artışı, kentleşme, kentleşmenin neden olduğu aşırı tüketim, konut gereksinmesi, beslenme, yenilenemeyen doğal kaynakların azalması, yenilenebilenlerin kirletilmesi gelmektedir. Çevre kirliliğinden dolayı hiç bir ülke toplumsal ve ekonomik kalkınmasından vazgeçmesi beklenemez. Her ülke bilim ve uygulayımbilimin (teknolojinin) gelişmesinden etkili biçimde yararlanarak kalkınma çabasını sürdürecektir. Kalkınma da kentler önemli etkinliklere sahip özeklerdir. Çevreyi koruyucu ve geliştirici kentleşme daha çok imar dışı yapılaşmalardan, doğal kaynakların savurganca kullanılmasından ve yoksulluktan ileri gelen kirlenmenin kaynağında yok edilmesini öngören kentleşmedir. Doğal ve toplumsal çevre yoksulluk koşulları içinde iyileştirilemez. Dünyada kalkınmış ve kalkınmakta olan bütün ülkelerde farklı tarihlerde başlamış olsa da çok hızlı bir kentleşme olgusu yaşanmaktadır. Öyle ki 20. Yüzyıla kentleşme çağı adını veren bilim insanları ve uzmanlar vardır. Kent yaşamı bütün ülkelerde devingen ve canlı olmasına karşın, çevre kirliliğine de neden olmaktadır. Her dönemin kentleri kendine özgü ve toplumun gereksinimlerini karşılamak amacıyla planlanmışlardır. Planlama gereksinimi toplumsal, ekonomik, akçal ve uygulayım bakımlarından olanaklı olanın bağdaştırılması zorunluluğundan doğmuştur. Genel olarak kabul edildiğine göre, kent ile uygarlık ve uygarlığın ilerleyişi arasında yakın bir ilgi bulunmaktadır. Kentler, endüstrileşme ve uygulayımbilimsel ilerlemeye koşut olarak sağladığı türlü üstünlüklere karşın, çevre kirliliğinin en çok yoğunlaştığı uzamlardır. Kentleşmenin, ülkeler bakımından meydana getirdiği çevre kirliliği ve sorunları dikkat çekmektedir. Ülke genelinde, nüfusun, sanayinin ve ulusal kaynaklarla uyumlu olarak dağılmasını etkileyen ulusal planlama politikası ile kentleşmenin ilgisi açıkça görülmektedir. Kentleşmenin Türkiye için bugün ayrı bir önemi vardır. Kentsel uzamı etkileyen hava, su, toprak ve ulaşım ağı, yeşil alanların gittikçe yok olması ya da azalması, kentin tarihsel ve ekinsel dokusunun bozulması gibi sorunlar Türkiye’nin hemen bütün kentlerinde kentsel gelişmenin ekolojik temelden yoksun olduğu görülmektedir. Bilim ve uygulayımbilimdeki ilerlemeler ile İkinci Dünya Savaşı’nın 1945 yılında sonlanmasından itibaren ülkelerin büyümeye ve kalkınmaya yönelik girişimleri hız kazanmıştır. Hızlı kalkınma girişimleri, doğal kaynaklara yönelik istemin (talebin) sürekli olarak artmasına neden olmuş ve ekolojik çevreyi gözetmeyen aksine bozan, geri döndürülemez bir olgu haline getirmiştir. Bundan dolayı; çevre koruma Birleşmiş Milletler Örgütü’nün girişimiyle 20. Yüzyılın son çeyreğinde ülkelerin gündemine girmiştir. Sürdürülebilir kalkınma, çevresel, ekonomik ve toplumsal boyutları olan bir olgudur. Bu doğrultuda sürdürülebilir kalkınma, çevre değerlerini koruyan ve doğal kaynakların kullanımında savurganlığı önleyen, doğayı tahrip etmeyen bir kalkınma yaklaşımı olarak sunulmaktadır. Bu yaklaşım insan-doğa ilişkisini düzenleyen, ekolojik ve ekonomik erekler arasında bir dengenin sağlanması temeline dayanmaktadır. Doğa-insan ilişkilerindeki dengenin sağlanması her aşamada planlamayı gerektirmektedir. Planlama, birey ile çevresi arasında doğayı bozmayan, uygun ve düzenli bağlantıların kurulmasını sağlayan bir karar vermedir. Bu nedenle, bilimsel temele dayalı her düzeydeki planlama ve özellikle ekolojik planlama çok önemlidir. Bildirinin temel amacı, çevre sorunlarının ortadan kaldırılması ya da en az düzeye indirilmesi için her kent yönetiminin ekolojik planlamaya önem vermesini ortaya koymaktır. Bildirinin temel varsayımı, 21. Yüzyılın ilk çeyreğinin bitimine çok az bir sure kalmasına karşın kent yönetimlerinin yeterli düzeyde ekolojik çevreyi korumaya önem vermedikleridir. Bildiride tarihsel, betimsel ve istatistiksel yöntemler birlikte kullanılmıştır.
Anahtar Sözcükler: Çevre, Ekoloji, Kalkınma, Planlama, Sürdürülebilirlik
*Hitit Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi
Makalenin tümü için lütfen tıklayınız
Yorumlarınızı Bizimle Paylaşın
Sadece üyelerimiz yorum yapabilir, hemen ücretsiz üye olmak için Tıklayın