Genel

Sulamanın enerji ihtiyacı için  “BÖLGESEL YENİLENEBİLİR ENERJİ KOOPERATİFLERİ”  kurulmalı ve desteklenmeli

• 26.09.2022
• Yazar:Dursun Yıldız
• (0) Yorum
• 755

Su Politikaları Derneği : Sulamanın enerji ihtiyacı için  “BÖLGESEL YENİLENEBİLİR ENERJİ KOOPERATİFLERİ”  kurulmalı ve desteklenmeli

26 09 2022

Dursun Yıldız

SPD Başkanı

Enerji fiyatları hızla artıyor ve iklim değişikliği ile mücadelede kömür ve doğal gaza alternatif enerji kaynakları arasında güneş  ve rüzgar enerjisi öne çıkıyor

Türkiye hala enerjisinin çoğunu kömür ve doğal gazdan elde ediyor, bunun büyük bir kısmı da ithal ediliyor. Elektrik enerji talebi ise yılda ortalama %7-8 oranında artıyor.

Çarpık kentleşme ve hatalı ulaşım politikaları ile kır-kent ve tarım-sanayi dengelerinin bozulması enerjinin  talep tarafında rasyonel olmayan bir artışa neden oluyor.

Kooperatifçilik teşvik edilmeli .

Türkiye'de son dönemde hızla artan enerji fiyatlarına rağmen Avrupa'da yaygın şekilde görülen enerji kooperatifçiliği modeli henüz rağbet görmüyor ve sadece 9 kooperatif aktif şekilde çalışıyor. 41 Kooperatif de kurulum aşamasında zorluklarla boğuşuyor.

Türkiye'nin ilk ticari kooperatifi olan Kayseri Mobilyacılar Yenilenebilir Enerji Kooperatifi, küçük mobilya üreticilerinin toplandığı Mobilyakent'teki imalat birimlerinin 90 bin metrekarelik çatı alanında elektrik üretiyor.

Enerji kooperatifleri  ortak bir arazide kurdukları güneş veya rüzgar santralinden üretilen enerjiyi şebekeye verip, şebekeden tüm üyelerine ulaştırabiliyor.  Bu sistem mahsuplaşma sonucunda üretimden fazla kullanılmışsa üyelerin ödeme yapması, enerji artmışsa da satıştan üyelerin gelir elde etmesi şeklinde işliyor. 

Bu sistem  tüm üyelerin bilinçli tüketici haline gelmesine  ve enerji verimliliğine dikkat etmesine de imkan tanıyor.

Dünyada Enerji  Kooperatifçiliği

Uluslararası çevre örgütleri ağı Yerküre Dostları (Friends of the Earth) ve Avrupa Yenilenebilir Enerji Kooperatifleri Federasyonu REScoop'un yaptığı bir araştırmada 2050 yılına kadar Avrupa'daki enerjinin yüzde 40'ının yerelde, topluluk bazlı üretileceği belirtiliyor.

2018'de bu alana giriş yapan Yunanistan'da bugün neredeyse 800 yenilenebilir enerji kooperatifi bulunuyor.

Almanya'da ise 2008 ile 2016 yılları arasında 967 yeni enerji kooperatifi kuruldu.

Avrupa Vatandaş Enerji Kooperatifleri Federasyonu, Avrupa Birliği'nin (AB) iklim krizi ile mücadelesinde yerelde üretilen yenilenebilir enerji kaynaklarını desteklediğini, birçok AB ülkesinin ise bu üretimi artırmak ve daha karlı bir hale getirmek için yeni politikalar ve teşvikler sağladığını söylüyor.

Sulama için Devlet Destekli Bölgesel Yenilenebilir Enerji Kooperatifleri Kurulmalı

Güneş enerjisi santrallerinin ilk yatırım maliyetleri son 10 yıl içinde yaklaşık %80 oranında azaldı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı geçtiğimiz  Mayıs ayında  Türkiye'nin güneş paneli üretiminde Avrupa birincisi olduğunu açıkladı. Ancak halen üretilen panellerin büyük bölümü yurtdışına ihraç ediliyor.

Ülkemizde küçük sermayeler kooperatifler vasıtasıyla bir araya gelerek büyük kapasiteli güneş enerjisi yatırımı yapabilseler de bu yatırım  hala  devlet tarafından desteklenmesi gereken bir yatırım.

Enerji kooperatifçiliği konusunda bir yasal-yönetmeliksel altyapı bulunmasına rağmen bu konuda abone birleştirilmesi, depolama teşviği gibi hala birçok mevzuat eksikliği mevcut .Ayrıca bu alanda yenilikçi politikalara ve güneş enerjisi depolanması  konusunda  satın alma garantisi teşviklerine de ihtiyaç var.

SAMSAT POMPAJ SULAMASINDA GÜNEŞ ENERJİSİ (GES)  ÖRNEĞİ;

Atatürk  Baraj  gölünün  sağ  sahilinde  Samsat  ilçesi  civarındaki  arazilerin  sulanması  amacıyla  8337 ha alanın  sulanması öngörülmüştür. Şekil 1 de  yeşil renk ile gösterilen  2806 ha’lık 1. Kısım Kapsamında yapılan sulama  ANA Pompa istasyonunun basma yüksekliği 75 metre, kanal uzunluğu 23 994 metre olup pompaları 2x2.5 MW gücündedir.

Samsat Sulama Birliğinin 2013 yılı itibarı ile toplam elektrik borcu 2 300 000 TL olmuş ve 2013 yılında mevcut elektrik borcunu ödeyemediğinden pompalar çalıştırılmamıştır.

Adıyaman ilinde Samsat Pompaj Sulaması 1. Kısım Sulama Tesisinin enerji ihtiyacını güneş enerjisinden karşılamak için  “Lisanssız Elektrik Üretimi” mevzuatına uygun olarak toplam 2 kWe gücünde GES tesisi inşa edilmiştir.GES’in işletmeye alındığı 15.02.2016 tarihinden 1 Ocak 2021 tarihine kadar toplam 16.060.882 kWh elektrik üretimi gerçekleşmiştir.

Yatırım Geri Dönüş Analiz Raporunda 8 yıl olarak hesaplanan yatırımın geri dönüş süresi yaklaşık 4,5 yılda tamamlanmıştır.

 Samsat Pompaj Sulamasının enerji ihtiyacının GES ile üretilen enerjiden karşılanmasına bağlı olarak elektrik maliyetinin birlik giderleri içerinde yer almaması, su kullanım hizmet bedellerinin %50 civarında daha düşük uygulanmasında etkili olmuştur.

ENERJİDE DIŞA BAĞIMLI OLUŞUMUZ POMPAJ SULAMALARININ İŞLETİLMESİNİ RİSKE EDİYOR.

Ülkemizde özellikle Terfili Sulamaların yüksek enerji girdi maliyetleri nedeniyle sulama oranı düşük olmaktadır. Bu nedenle bu sulamaların  enerji taleplerinin öncelikle  Yenilenebilir Enerji Kaynaklarıyla Desteklenmesi  büyük önem taşımaktadır.

Türkiye’de bugüne dek    566.726 ha’lık  terfili sulama sahası işletmeye açılmıştır. Bunun  542.142 ha'lık kısmı için 630,18 MW kurulu gücünde yenilenebilir enerji tesisi (GES ve RES) kurularak (1.067.397.196 kWh/yıl enerji üretilerek) terfili sulamaların enerji giderlerinin karşılanabileceği hesaplanmıştır. Bu yatırımın ,tarımsal gelir artışı ile 3,5 yılda kendisini amorti edeceği de belirlenmiştir.

Sonuç Yerine

Türkiye,  toprak, su ve enerji kaynaklarını en verimli şekilde kullanmak için doğa tabanlı teknoloji destekli yenilikçi çözümler üretmek zorundadır. Bunun için gerekli yasal ,yönetmeliksel ve kurumsal  planlama çalışmaları hızla tamamlanmalıdır.

Bu kapsamda uzun dönemdir kangren olan ve ve sulu tarım üretiminin en temel girdi maliyetlerinden birini oluşturan enerji giderleri için yenilenebilir kaynaklara dayalı sürdürülebilir çözümlere ihtiyaç vardır.

Bunun için sulama kooperatiflerinin ve sulama birliklerinin üye oldukları devlet destekli “ BÖLGESEL YENİLENEBİLİR ENERJİ KOOPERATİFLERİ “ çok etkili ve sürdürülebilir  bir çözüm olacaktır.

Bunun hızla yaşama geçirilebilmesi için , enerji  kooperatiflerinin  önündeki bazı  mevzuat zorlukları kaldırılmalı ve sulama kooperatifleri ile  sulama birliklerinin kurumsal yapıları yeniden ele alınarak güçlendirilmelidir.

Kaynaklar

TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI 1. SU ŞURASI TARIMSAL SULAMA GRUBU ÇALIŞMA BELGESİ AĞUSTOS/2021

https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61423479