İsraf ekonomisi​​​​​​​

• 13.02.2020
• Yazar:Prof. Dr. Harun Raşit Uysal
• (0) Yorum
• 1811

12 Şubat 2020 - 07:27

Türkiye israf ekonomisinin tuzağına iyice düşmüş durumda. Dünyada “gelişen ekonomiler” içerisinde kategorize edilen Türkiye, bir yandan düşük tasarruf oranıyla yoluna devam ederken,diğer taraftan yıllardır ülkeye gelen kredi ve satılan kamu mallarının parasını üretime değil betona yatırdı. Şimdi de “borçları ödeme zamanı geldi.”
 
Ülkedeki hemen hemen bütün sektörlere büyük bir israf ekonomisi hakim.Örneğin gıda sektörüne baktığımızda, sadece ekmekte geçen hafta medyada çıktığı gibi yıllık 1,7 milyar adetkayıp var ve bunun parasal değeri de 1,5 milyar liraya ulaşıyor.
 
Bir yılda israf edilen ekmeğin parasal karşılığı ile5 kişilik 104 bin aile,162 bin asgari ücretli kişi bir yıl boyunca geçinebiliyor.
Toplamda israf edilen gıdanın Türkiye ekonomisinden götürüsü ise 230 milyar lirayı buluyor.
 
İsrafın büyük boyutlarda olduğu yaş meyve-sebzeye gelirsek… Sektörde kayıplarüretim-dağıtım-tüketim aşamalarında gerçekleşiyor. Ülkede yeterli düzeyde soğuk hava depoları bulunmadığından, üretilen meyve-sebzenin önemli bir kısmı hasat sonrası pazara ulaşma aşamasında heba olup gidiyor.
 
Yıllık 49 milyon ton olan yaş meyve-sebze üretimininen az yüzde 25’i yani 12 milyon tonu çöpe giderken, oluşan kaybın değeri de 25 milyar lira düzeyinde. 
 
Gıda israfının başka bir korkunç boyutu da özellikle “her şey dahil” konseptiyle çalışan otellerde oluyor.Sabah, öğle ve akşam sunulan açık büfelerde genellikle her yiyecek alınıyor, ancak alınanların hepsi yenmediği için yiyeceklerin yarısı çöpe dökülüyor.           
 
Yaş sebze ve meyvedetarladan başlayan tedarik zincirindeki kayıpların en aza indirilmesi için bir kere soğuk hava depolarının sayılarının arttırılması, taşımanın da soğuk zincirle yapılması gerekiyor.
 
Açlığı önlenin maliyeti…
 
Dünyaya gelirsek…Yerküredeisrafedilen yiyeceğin parasal karşılığının 750 milyar dolar olduğunu düşündüğümüzde,israfın boyutları daha da önem kazanıyor. Bu büyüklükteki israf önlendiğinde 2 milyara yakın insanındoyurulabileceğiifade ediliyor.
 
Dünyada şu anda yılda açlıktan ölen çocuk sayısı 1 milyon 400 bin dolaylarında. Bunun yanı sıra her 4 saniyede bir kişi açlıktan ölüyor. 850 milyon kişi de yatağına her gece aç giriyor.
Bütün bunları düşündüğümüzde gıda israfının önlenmesinin ne kadar önemli olduğu ortaya çıkıyor.
 
Bir de silahlanmaya korkunç paralar harcanıyor.Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) tarafından açıklanan yıllık rapora göre küresel savunma harcamaları 2017 yılında 1 trilyon 739 milyar dolar olmuş. 
 
Açlıkla savaşan Amerikalı sivil toplum kuruluşu The Borgen Project'in hazırladığı rapora göre; dünyada aç insan kalmamasının maliyeti sadece yıllık 30 milyar dolar.
 
Bulunamaz mı sizce?